Sadece yetişkinlerin değil, çocuklarınızın da öfkeli ve saldırgan anlarına şahit olmuşsunuzdur.
Özellikle bazı çocuklar küçük yaşlarda istediklerini yapmadığınız da öfkelenir ve ağlamaya başlarlar, işlerini ağlayarak yaptırırlar. Bir kere bunun tadını almışlarsa hep aynı davranışları göstereceklerdir.
İstedikleri yapılmadığında her yaşta her çocuk tepki gösterir ve bunu da o kadar görünür ve çabuk yapar ki siz anlamakta gecikirsiniz.
“Buna ne oldu şimdi neye kızdı? ” diye sorarsınız.
Kimileri yere yatar tepinir, bağıra bağıra ağlar, kimileri olduğu yerde hem zıplar hem ağlar, bir saniye sonra durur.Anneleri “haydi yürü“ der, çocuk yürümez yeniden ağlayarak zıplamaya devam eder.
Kimileri hem yürür hem de avazı çıktığı kadar sesli ağlar ve kızgınlığını hareketleriyle destekler.
Kimileri de hiç konuşmaz, küser; geçer oturur ve gözleriyle sizi parçalarcasına kızgın kızgın bakar bazen tıslama sesleri bile çıkarır.
Kimisi de var ki hiçbir şey yapmadan, oturduğu yerden etrafına kızgın kızgın bakar.
Siz “Ne oldu neyin var, neden kızgınsın ?” dediğinizde tepkisel hareketlerle kızgın davranışlar sergilemeye devam eder. Yaklaşarak ısrarla yardım etmeye çalıştığınızda teper belki de ısırır.
Yakınında fırlatacağı bir şeyler varsa alır, sağa sola kızgın bir şekilde fırlatır, zarar verici olmaya başlar.
Bu ve buna yakın davranışlar, yaşlara göre değişiklik gösterir elbette. Okul öncesi ya da ilkokul çocuklarında bu davranışlararastlamak mümkündür.
İlkokul çağına gelmiş çocuklarda bu davranışlartekrar ediyorsa bir desteğe ihtiyaç duyulmaktadır.
Bazenbazı durumlarda çocuklarevde ya da okulda uğradığı haksızlık sebebiyle ya da anlaşılmadıklarını hissedince, “ona verdin, bana vermedin” gibi farklı davranıldığında öfkelerini kendi yaşının özelliğini gösterecek biçimde yansıtırlar.
Bu durumda onunla ilgilenecek vaktiniz yoktur. Tartışmak istemiyor daolabilirsiniz.
Ancak böyle durumlarda tavizkar yaklaşımlarla çocuğunuzun öfkesini besler ve onu “böyle yaparsam her istediğimi yapıyorlar” düşüncesine inandırmış olursunuz.
O halde bu tür olumsuz davranışlarla karşılaşmamak için ne yapmalı?
Öncelikle çocuğumuzun karakteristik yapısını çok iyi tanımalıyız.
Çocuğunuz öfkesini nasıl gösteriyor?
Ne zaman öfkeleniyor?
Nelere öfkeleniyor?
Nerede ve hangi durumlarda öfkeleniyor?
Bu soruların cevaplarını verdikten sonra bu ortamları yaratmamak en iyisi olacaktır.
Mesela uykusunu tam alamayan çocuk doğal olarak huysuz olacaktır. Uyku düzenine ve tabi ki beslenmesine dikkat etmek gerekir.
Eğer almayı düşünmüyorsanız bir oyuncakçının önünden geçerken ya da çocuğunuzun ilgisini çeken bir yerden geçerken oraya yaklaştığınızda çocuğunuzun algısını başka yöne çekebilirsiniz.
Şimdi hazır oturmuşken birden bire, bir yakınınız size “haydi kalk çay demle” dese, o an ne hissederseniz; çizgi filme dalmış bir çocuğunuza da birden bire “kalk ders çalışma saatin geldi” ya da “geç oldu, yat artık” dediğiniz de aynı duyguyu hissedecektir.
Bunun yerine, “Şimdi mi kalkmak istersin on dakika sonra mı? Zira ders çalışma saatin ya da uyku saatin yaklaşıyor.” diyerek sonraki davranışa hazırlamış olursunuz.
Yine çocuklarınıza seçme hakkı verin. Soğuk havada okula kısa şortla gelmek isteyen çocuğunuza ( Tuttuğu futbol takımın şortunu giymeyi çok seviyorlar.) giyebileceği pantolonlardan renk tercihi sunabilirsiniz.
Veee çocuğunuza yapamayacağınız sözler vermeyin veya verdiğiniz sözü yerine getirin.
Bütün bunları yaptınız ama hala devam ediyorsa öfkesini yönetme becerilerini kazandırmak akılcı bir kazanım olacaktır.
Sokak ortasın da ya da bir alış veriş merkezinde ısrarla ağlıyor ve direniyorsa sakin olup kızmadan bağırmadan bir köşeye çekilip biraz beklemenizde yarar var.
Hatta o ağlarken onunla göz teması kurmayıp ve ilgisizmiş gibi davranarak bağırmadan, iteleyip kakalamadan sabırla beklemeniz iyi olur.
Bir süre sonra sakinleşince göz teması kurabilir, Onu sevdiğinizi söyleyebilir, bu istediğini yapmama sebebinizi açıklayabilirsiniz.
En önemlisi de konuşurken net olmalı ve sesinizle kararlılığınızı hissettirmelisiniz.
Okul çağına yaklaşmışsa isteklerini tutturmadan istemesini, yapılabilecek bir şey olduğunda yapabileceğinizi, anne baba birlikte vereceğiniz karara göre hareket etmenin önemini açıklayabilirsiniz.
Tutturarak istemenin, ağlayarak yaptırmanın çözüm olmadığı anlatılmalıdır.
Anne ve babanın çocuğa davranışlarında uyumu, birlikte hareket etmeleri, alınan kararları uygulamadaki istikrar ve sürekliliği;sevgi, saygı içinde kararlılıkla sürecin yönetilmesi en önemli yaklaşımdır.
Benim annem/babam çok sinirli, ben de sinirli olurum.” diyen bir çocuğunuzun olmasını istemiyorsanız aile ortamında bir model olduğumuzu hatırlamakta yarar var.
“Öfkeyle kalkan zararla oturur.”
Atasözünden yola çıkarakbiz yetişkinlerde öfkeli anlarımızda sakinleşmeyi, kontrol altına alabilmeyi öğrenmek zorundayız.
Küçük yaşlarda öğrenilen öfke kontrolü,sağlıklıiletişimin temelidir.
Sağlıkla ve sevgiyle … (aysuazak@hotmail.com)
