Okuma alışkanlığı küçük yaşlarda kazandırılması gereken bir alışkanlık olmalıdır. Bunun için “boş zamanlarımda kitap okurum” yerine “kitap okuma saatlerimiz var” diyen bir anne baba olmak gerek.
Tek annenin demesi ya da tek babanın demesi yetmiyor. Çocuk anne babayı aynı anda kitap okurken gördüğünde okumaya istek duyacaktır.Okul öncesi yaşlarda istikrarlı bir biçimde ve sürekliliğini sağladığınız yirmi dakika çocuklarımız için son derece fayda sağlayacak.Sonrasında okuma ve okuduğunu anlama becerileri okulda gelişecektir.
Henüz okumayı bilmediğinden onun eline verdiğiniz resimli hikâye kitaplarıyla kendince anlatımlar yapacak hayal gücüyle senaryolar yazacak ve yaratacaktır.
En güzeli de anne babayı bir arada bir etkinlikte görmesi onun içsel dünyasına, ruhunailaç gibi gelecektir.
Bildiğiniz gibi öğrenmek için ihtiyaç duyduğumuz bir şey varsa o da okumaktır. Ne var ki sadece okumak yetmiyor. Okuduğumuzu anlayabildiğimizde okumak tam anlamıyla gerçekleşmiş oluyor ve ardından da öğrenme gerçekleşiyor.
Okuduğumuzu anlayamıyorsak, geri bildirim veremiyorsak okumuş olmanın bir faydasını göremeyiz. Anlamadığımızda aklımızda kalan birkaç kelimedir o da genel konuyu tam olarak ifade etmeye yetmeyecektir.
Çocuklarımıza okuma yazmaya başladıklarında,okuduklarını anlamada anne baba olarak destek olabiliriz.
Çocuğumuzun görme ve işitme sorunu olabilir.
Okuma ve yazma becerilerinde sorunlar yaşamasına neden olan,disleksi gibi öğrenme bozukluğu yaşıyor olabilir.
Okumaya ve yazmaya ilgisizdir.
Okunan metin ilgisini çekmemiştir.
Okumadaki yavaşlık ve kelime tekrarları neden olabilir.
Bir sonraki yapacakları için acele ediyor olabilir.
Öğrenme temsil sistemleri farklılık gösterebilir.
Okuduğu metinde anlamını bilmediği kelimelerolabilir.
Bunlar çocuğa göre değişebilir ancak genel olarak rastlanan konulardır.
Okumaya, metnin resimleri üzerinde çocuklarımızı konuşturarak, nelerden bahsediyor olabileceğini tahmin ettirerek başlayabiliriz.
Kelime dağarcığının geniş olması, anlamını bilmediği kelimeyi cümlenin gelişinden çıkarmaya çalışması okuduğu metni anlamasına en büyük katkıyı sağlar. Bu nedenle kelime bilgisi, anlamak için önemlidir.
Metni anlamasını nasıl sağlarız?
Sizin okuduğunuz bir metni okuması için eline vermeniz işinizi kolaylaştıracaktır.
Bunun için okuduğu konu ile ilgili olarak bir ön bilgisinin olması iyi bir başlangıç olacaktır. Sevdiği konularla ilgili metinler olursa çocuk bunlarla ilgili önceden öğrendikleriyle ilişkilendirebilir.
Cümlenin çıkardığı anlama dikkat çekerek, okurken gözlerinde canlandırmasını isteyebilir, metnin içeriği ile ilgili olarak sorula sorabilirsiniz. Sorularla önemli fikirleri ya da kelimeleri, cümleleri düşündürebilirsiniz.
Resim yapmayı seviyorsa hayal etmesini ve gözünde canlandırmasını isteyebilirsiniz. Ana karakterleri, bulunulan ortamı sorabilir çizdirebilirsiniz.
Okuduklarını resimlediklerinde akılda kalması kolaylaşacaktır.
Siz, yeni öğrendikleri kelimeler ile cümleler kurarak, ilgisini çekebilir ondan da isteyebilirsiniz. Bu çok hoşlarına gidecektir. Hatta bu ay, bu hafta ya da bugün kaç yeni kelime öğrendiğini sorarak listeleyebilirsiniz.
Eleştirel düşünmelerini sağlayabilir, bunun için sorular sorabilir ve metni eleştirel açıdan bakmalarını sağlayabilirsiniz.
Yine metne farklı açılardan bakmasını sağlayarak, farklı yönleri içeren sorularla yorumlamalarına yardımcı olabilir böylece soru sormalarını ve eleştirel açıdan bakmalarını sağlamış olabilirsiniz.
İçeriği ile ilgili tahminlerde bulundurup; ne, neden, ne zaman, nerede, nasıl ve kim sorularıyla sorgulamasını sağlayıp, sonuca yaklaştırabilirsiniz,
Metnin ana fikrinin, ne olabileceğini düşündürerek, bu fikre nereden vardığını, yazarın nerede nasıl bu düşünceyi desteklediğini sorup ilişki kurmasını sağlayabilirsiniz.
Sonrasında başta yaptığımız tahminler hatırlanıp konuya ilgiyi arttırabilir yapılan çıkarımlarlagünlük yaşamıyla ilişkilendirerek yaratıcılığını artırmış olursunuz.
Okuma yazmanın başladığı dönemlerde kısa kısa metinlerle okuma anlama çalışmalarına ebeveynlerle başlanmış olması, okulda yapılançalışmalarla gelişimini hızlandıracaktır.
İnsan ilişkilerini doğrudan etkileyen bu beceri, küçük yaşlarda elde edildiğinde geleceğimizi şekillendirmede ve seçimler yapmamızda önemli rol oynar. Özellikle doktorumuzu dinlerken ve ilaçların kullanım şeklini okurken anlamak önceliğimizdir.
Okuduğunu anlayan bir birey olduğumuzda, dinlediğini de anlayan bireyler olacağız. Bu da çocuklarımızı, gençlerimizi daha iyi anlamamızı, sağlıklı ilişkiler içinde olan bir toplum olmamızı sağlar.
Sevgiyle kalın… (aysuazak@hotmail.com)
