Minyatür Sanatı
Minyatür Sanatı
Minyatür, doğu ve batı dünyasında çok eskiden beri bilinen bir resim tarzıdır.
Minyatür, sembolist yaklaşıma sahip, ince işlenmiş, çok küçük boyutlu resimlerdir. Bizde minyatür sanatına
“Nakış”, yapana da “Nakkaş” denir.
Minyatürler genellikle tezhip denilen bezemeyle süslenir. Yapımında da suluboyaya benzer bir boya kullanılırdı.
Çizgileri çizmek ve ince ayrıntılar işlemek için yavru kedilerin tüylerinden yapılan “Tüy Kalem” denilen ince fırçalar
kullanılırdı.
Minyatürlerin en büyük özelliği derinlik, perspektif, ışık ve gölgenin olmayışıydı. Renkler parlak ve canlı olarak kullanılırdı.
Minyatür, genellikle şu şekilde yapılırdı, düzlenmiş ve mühürlenmiş kağıt üzerine, nakkaş denilen sanatkar resmin ana
çizgilerini ıslak fırçayla belirlerdi. Sonra kırmızı veya siyah boyayla figürlerin çevresini çizerlerdi. Bundan sonra iyice ezilmiş
koyu haldeki boyalar küçük ve sert fırçalarla resme uygulanırdı. Minyatür sanatçıları o kadar ustaydılar ki, bir tek samur kılı ile
birbirinin aynı kalınlıktaki çizgileri rahatlıkla çizebilirlerdi.
En tanınmış minyatür ustaları şunlardır:
1- Nakkaş Nigari(1494-1572)
Asıl adı Haydar Reis’tir. Portre minyatüründe çok başarılı olduğundan ünlü kişilerin minyatürlerini yapmıştır. İkinci Selim,
Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros Hayrettin Paşa’nın minyatürlerini yapmıştır.
2- Nakkaş Sinan Bey
13.yy’da yaşamış minyatür sanatçılarımızdandır. Fatih Sultan Mehmet tarafından İtalya’ya gönderilmiştir. Doğal olarak
İtalyan ve Rönesans resim sanatının etkisinde kalmıştır. Fatih Sultan Mehmet’in gül koklayan betimlemeleri meşhurdur.
3-Nakkaş Osman
- yy sonrası Osmanlı Sarayı’nın baş nakkaşıdır. Minyatürlerinde en küçük detaylara kadar yer verir. Hayali sahneler yerine
tarihsel gerçekleri kullanır. Osmanlı’da mimarlar maketler üzerinde çalışıyordu. Nakkaş Osman da eserlerinde bunu dile getirmişti.
4-Seyyid Lokman
Saraya 26 yıl hizmet etmiş nakkaşlardandır. Arşivlere göre yaklaşık 126 kişilik bir ekibi vardı. Nakkaş Osman ile birlikte çalışıyordu.
En önemli eserleri, Surname-i Humayun, Hünername, Şehin Şahname’dir. Tüm bu eserlerde günlük olaylar sanatsal bir şekilde
betimlenmiştir.
5-Nakkaş Nakşi
Osmanlı minyatürüne yön veren nakkaşlardandır. 16.yy sonlarında yaşamıştır. Üslubunun özelliğinde başlar büyüktür, gövdeleri kimi zaman deforme etmiştir. Bu şekilde figürlerine mizah katan Nakşi, perspektif kurallarını dikkate alarak çizdiği, gözü derinliklere çeken kapı, pencere,
kemer, kale, kent tasvirleri yapmıştır.
6-Levni(1680-1732)
İkinci Mustafa ve Üçüncü Ahmet döneminde baş nakkaşlık yapmıştır. Asıl adı Abdülcelil Çelebi’dir. Levni lakabı Farsça “renk ve boya”
anlamına gelen “levn” kelimesinden gelmektedir ve renklerle uğraşan anlamına da gelir. Resimlerinde perspektife ve resmettiği insanların
kişilik özelliklerini yansıtmaya verdiği önem, resimdeki renk ve kompozisyon uyumu Osmanlı minyatürü için oldukça önemli bir yeniliktir.
Minyatüründeki konular günlük yaşam ve eğlence hayatıdır.
7-Abdullah Buhari
18.yy’da yaşamıştır. Gerçekçi bir anlayışla yaptığı tek figür çiçek çalışmaları ünlüdür. Renklilik ve zevk başlıca özelliğidir. Yapıtları
Topkapı Sarayı müze kitaplığındadır.
8-Nakkaş Hasan
Üçüncü Murat döneminde yaşamıştır. Nakkaş Osman’ın yanında çalışanlar arasında adı geçer. Kültürel kimlikleri giyimlerle ve önemli
kişileri yüz ifadeleriyle belirtir. İranlı minyatürcülerin üslubu olan kazvin üslubundan etkilenmiştir. Detaylara önem verir. Sade değildir.
Pembe, turuncu ve yeşili çok sık kullanır.
9- Matrakçı Nasuh(1480-1564)
Gerçek adı Nasuh bin Karagöz el Bosnavi’dir. Lakabı matrak oyununu keşfetmesinden dolayı verilmiştir. İkinci Beyazıt’ın son döneminde
enderunda eğitim görmüştür. Yavuz Sultan Selimve Kanuni Sultan Süleyman döneminde eserler vermiştir. Çizimleri geçmişe ait çok
ayrıntılı bilgiler içermesi nedeniyle birer şaheser olarak tanımlanır. Topografik tasviri yapmıştır. Bu tasvirlerde insan figürü yoktur. Mekan,
bitki örtüsü, burada yaşayan hayvanlar, yapılar, meydanlar kendi bütünlüğü içinde yansıtılır.