Kocaeli’nin siyasi ve kültürel tarihine ışık tutuldu

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği Milli Mücadelede Servetiye Cephesi ve Kocaeli Tarihi – Kültürü Sempozyumunun 2. gününde Kocaeli’nin Siyasi ve Kültürel Tarihine ışık tutuldu.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin kent tarihine katkı sunmak amacıyla düzenlediği Türkiye’nin en büyük yerel tarih sempozyumu devam ediyor. Milli Mücadelede Servetiye Cephesi ve Kocaeli Tarihi – Kültürü Sempozyumunun 2. Gününde Servetiye Salonu’nda Kocaeli’nin siyasi ve kültürel hayatına dair önemli notlar gün yüzüne çıkarıldı. Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ekrem Kalan, başkanlığında yapılan oturuma Prof. Dr. İbrahim Şirin, Doç. Dr. Eminalp Malkoç, Dr. Öğretim Görevlisi Ersin Müezzinoğlu, Dr. Öğretim Görevlisi Selma Göktürk Çetinkaya ve Elif Kırgöz katıldı.

KOCAELİLİ BİR BAŞBAKAN VE SEKA FABRİKASI

Oturumda Kocaeli Üniversitesi’nden Prof. Dr. İbrahim Şirin, Tarihçinin Nihat Erim’in Kitaplığı İle İmtihanı: Bir Başbakan Bir Sahaf, Bir İş Adamı ve Sekanın Kurucusu Kocaeli’de Nasıl Bir Araya Geldi? konu başladığında bir söyleşi gerçekleştirdi. Kocaeli doğumlu olan ve Türkiye Cumhuriyet Başbakanlık görevinde bulunan Nihat Erim’in hayatından kesitler sunan Prof. Dr. Şirin, 1971-1972 yılları arasında Başbakanlık yapan Nihat Erim’in şahsi kütüphanesinde bulunan kitaplarından elde ettiği belgeleri katılımcılar ile paylaştı. Erim’in kitaplarının arasından çıkan belgeleri analiz edilerek sahaf, iş adamı ve SEKA’nın kurucusu arasındaki ilişkiler ağı ortaya çıktı.

ÖNEMLİ BELGELER NİHAT ERİM’İN KİTAPLIĞINDAYDI

Kocaeli Üniversitesi’nden Prof. Dr. İbrahim Şirin; “Nihat Erim, çok kritik bir dönemde başbakanlık yaptı ve 1980 yılında bir suikast sonucu hayatını kaybetti. Kütüphane müdürümüz bir gün beni çağırdı ve kitapları incelememi istedi. Kitapları incelediğimde birçok kitabın Nihat Erim adına imzalı olduğunu gördüm. Bütün kitapları fotoğrafladık. Nihat Erim’in kitaplığında 500’e yakın kitap var. Kitapların arasında çok gizli belgelere ulaştık. Belgelerin her birinin arşivde olup olmadığını araştırdım ve arşivde olmadığını gördüm. Bu belgeleri biz araştırdık. 2 doktora ve yüksek lisans tezi var. Kitapların arasında Nihat Erimin önemli notları var. Mehmet Ali Kağıtçı, 1970 Yılında 5 sayfalık bir mektup milletvekilliği döneminde Nihat Erim’e gönderdi. 5 Sayfalık notta fabrika ile ilgili önemli bilgiler vardı. Fakat bu mektup Nihat Erim’in kitaplığında çıktı. Ne Kağıtçı’nın müzesinde, ne de başka bir yerde bu mektuba rastlanmadı. Başbakan Nihat Erim’in birçok kitabın Raif Yelkenci’den aldığını gördüm. Raif Yelkenci’yi araştırdığımızda Nihat Erim’in akrabası olduğunu öğrendim. Raif Yelkenci’nin torunu ile Kandıra’da görüştüm” ifadesini kullandı.

CUMHURİYET SENATOSUNUN KOCAELİLİ ÜYELERİ

Sempozyumun 2. konusu “Kocaeli Üyelerinin Cumhuriyet Senatosu’ndaki çalışmaları” oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Eminalp Malkoç, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 27 Mayıs 1960 tarihinde siyasete müdahale etmesinin ardından başlayan “Cumhuriyet Senatosu” sürecini ele aldı. Kocaeli üyelerinin Cumhuriyet Senatosu’ndaki girişim ve faaliyetleri incelenerek, Kocaeli’nin yakın tarihine yönelik çalışmalara katkı sağlandı.

CUMHURİYET SENATOSU ÜYELERİ ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR YAPTI

Cumhuriyet Senatosu’nda Kocaeli üyelerince önemli çalışmalar yapıldığını ifade eden Doç. Dr. Eminalp Malkoç; “1961 yılı Anayasası ile Mecliste ikili sisteme geçildi. 1980 yılına kadar olan süreçte Koalisyon hükümetleri kuruluyordu. Bu süreçte Cumhuriyet Senatosu kuruldu. Rıfat Özdeş Adalet Partisi’nden, Lütfi Tokoğlu Adalet Partisi’nden, Fatma Hikmet İşmen Türkiye İşçi Partisi’nden ve Abdullah Köseoğlu Cumhuriyet Halk Partisi’nden senatoya seçildi. Adalet Partisinden Rıfat Özdeş, denizci bir insandı. Adalet Partisinden seçildiğinde önemli çalışmalara imza attı. Donanmanın önemi ve Gölcük Tersanesinin önemine değinen konuşmaları olduğunu görüyoruz. Lütfi Tokoğlu, İzmit doğumlu 1961 seçimlerinde senatoya seçildi. Önemli görevler aldı. Bütçe planlama konusunda önemli görevler almış ve 68-69 döneminde Cumhuriyet Senatosu Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu. Adalet Partisi adına plan Bütçe konuşmalarını yapan isimdir. Tek Kadın senatör olarak Fatma Hikmet İşmen’i görüyoruz. 1966 Yılında senatosuna giriyor. Senatoya girdikten sonra Türkiye İşçi Partisi’ne geçmiştir. Daha sonra partinin kapatılması ile bağımsız olarak görev yapmıştır. Tarım konusunda önemli çalışmalar yapmış ve Fındık ile Tütün üreticilerine yönelik önemli çalışmalar yapmıştır. Cumhuriyet Senatosunun son üyesi Abdullah Köseoğlu’dur. Cumhuriyet Halk Partisi’nden seçilen Köseoğlu, çok aktif görev almamıştır. Senatonun son Kocaelili üyesidir” ifadesini kullandı.

YASSIADA’DA YARGILANAN KOCAELİ MİLLETVEKİLİ

3. konuşmacı Karabük Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Görevlisi Ersin Müezzinoğlu oldu. Müezzinoğlu, Demokrat Parti Kocaeli Milletvekili Dursun Erol’un siyasetçi kimliği ve Yassıada’da yargılanma sürecini ele aldı. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Yassıada Mahkeme Tutanakları yararlanarak hazırlanan çalışma ile DP Kocaeli Milletvekili Dursun Erol’un siyasi hayatı ve Yassıada’daki yargılanma süreci gün yüzüne çıkarıldı.

EROL KOCAELİ SİYASETİ’NİN ÖNEMLİ İSMİ

Demokrat Parti Kocaeli Milletvekili Dursun Erol’un Kocaeli siyaseti için önemli bir ismi olduğuna dikkat çeken Dr. Ersin Müezzinoğlu; “Erol, Demokrat Parti’nin son döneminde görev almıştır. Erol, siyasetin en önemli isimlerinden biri oldu. Kocaeli’nde il başkanlığı yaptı. Ardından Milletvekili seçildi. 1957 seçimlerinden sonra Demokrat Parti içerisinde yaşanan gruplaşmalarda öne çıkan bir isim ve Yerel basında bu konuya ilişkin çok haberler yapıldığını gözlemliyoruz. Meclisin aktif azalarından çoğu çalışmalarında görev almış ve çok sayıda komisyonda vazife görmüştür. 27 Mayıs darbesinde tutuklanıyor ve yargılanma süreci başlıyor. Yassıada’da yargılanan Dursun Erol, 5 yıl hapis cezası almış, af ile çıkmış ve 1976 yılında vefat etmiştir” dedi.

İLK İL KADIN BELEDİYE BAŞKANI LEYLA ATAKAN

Konferansın 4. Konuşmacısı Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi’nden Dr. Selma Göktürk Çetinkaya, ilk kadın Belediye Başkanı Leyla Atakan’ı ele aldı. Seçim sistemiyle göreve gelen ilk kadın il belediye başkanı Leyla Atakan’ın başkan seçildiği süreçten, trafik kazasına kadar yapılan çalışmaları ele alındı. Leyla Atakan’ın seçilen ilk kadın Belediye Başkanı olmasının yanı sıra, ilk Siyasi Parti İl Başkanı olduğu da açıklandı.

ATAKAN, HALKIN SEÇTİĞİ İLK KADIN BELEDİYE BAŞKANIDIR

Dr. Selma Göktürk Çetinkaya; “Türkiye Cumhuriyeti, her ne kadar kadınların siyasi haklara sahip olması konusunda pek çok devletten daha erken davranmış olsa da Türk siyasetinde kadınların fazla aktif olmadığı gözlemlenmektedir. 3 Nisan 1930’da kabul edilen Belediye Kanunu’yla belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkını elde eden Türk kadını, aynı yıl Yusufeli’nin Kılıçkaya Beldesine belediye başkanı olan Sadiye Hanım ile bu hakkını kullanmaya başlamıştır. İlk kadın il belediye başkanı, 1950’de Mersin’de seçilen Müfide İlhan’ken tek dereceli seçim sistemiyle göreve gelen ilk kadın il belediye başkanı ise Leyla Atakan olmuştur. Maşukiye Güzelleştirme ve İlkokul Yaptırma Derneği kuruculuğunu ve başkanlığını yapan; Kocaeli Verem Savaş Derneği başkanlığını ömrünün sonuna kadar sürdüren Leyla Atakan’ın siyasi hayatı, 1955’te CHP Maşukiye Ocak Başkanı olması ile başlamıştır. Leyla Atakan, 1963’te CHP İl Genel Meclis Üyesi ve CHP Kocaeli İl Başkanı olmuştur. Türkiye’nin ilk kadın parti il başkanı olma vasfına da sahip olan Atakan, 1946’dan beri Kocaeli’nde belediye seçimlerinde kazanamayan CHP’den aday olmak istediğinde kendi partisi de dâhil çok fazla tepki görmüşse de, daha da fazla oy kaybedileceği ve kadına oy verilmeyeceği seslerine aldırış etmeyerek adaylığını koymuştur. 1968 Belediye Seçimleri neticesinde Türkiye’de seçmenin doğrudan oy verdiği ilk kadın belediye başkanı Leyla Atakan’dır. 3 Sene boyunca İzmitlilerin ablası olmuş ve seçilmesinin ardından 4 ayda İzmitlileri suya kavuşturmuştur. Atakan ve beraberinde ki arkadaşları 10 Şubat 1971 yılında meydana gelen kazada hayatını kaybetmiştir” dedi.

MEYVE FİDANLIĞI ÜRETME ÇİFTLİĞİ

Konferansın son konuşmacısı Sakarya Üniversitesinden araştırma görevlisi Elif Kırgöz, 5 dönem Kocaeli milletvekilliği yapmış olan Ali Dikmen’in hayatını iki bölüm başlığı ile gün yüzüne çıkardı. Birinci bölümde Ali Dikmen’in ailesi, eğitimi, çalışma hayatı ve siyasetçi kişiliği, İkinci bölümde ise Kullar, Feshane bölgesinde kendisine ait çiftliğinden geniş miktarda bir araziyi ifraz ederek Kocaeli Meyve Fidanlığı ve Üretme Çiftliği namıyla bir müessese kurulmak üzere Kocaeli Vilayeti makamına hibe ettiği çiftliğe yer verildi.