SAPANCA GÖLÜ NEDEN KRİTİK?
Sapanca Gölü, Sakarya ve Kocaeli'nin içme suyu güvenliği için kritik bir ortak yaşam kaynağıdır. Sakarya Valiliği'nin 2025 yılı Sakarya İl Kuraklık Kriz Merkezi verilerine dayanarak göle gelen yıllık ortalama akım 185 hm3; bunun 67,3 hm3/yıl'ı Adapazarı'na, 30 hm3/yıl'ı Kocaeli'ne içme suyu olarak verilmektedir. Aynı kayıtlarda sanayi amaçlı çekimlere de yer verilmekte; örneğin TÜPRAŞ'ın 3,8 hm3/yıl proses suyu çektiği belirtilmektedir.
PROJENİN SU BASKISI VE ŞEFFAFLIK SORUNU
Buna karşın Yıldız Demir Çelik'in Sapanca'dan fiili çekim miktarı şirket bazında kamuya açık ve doğrulanabilir biçimde açıklanmış değildir. Ancak projeye ilişkin ÇED'e yansıyan bilgilerde, soğutma sistemleri için 400 m3/saat devridaim debisi ve soğutma kulelerinden atmosfere 9.600 m3/gün su buharı (net kayıp) öngörüsü yer almaktadır; bu da yaklaşık 3,5 hm3/yıl düzeyinde ek bir su tüketimi baskısına işaret eder. Bu tüketimin, su bütçesi nedeniyle havzada geri dönülmez etkiler yaratması kaçınılmazdır.
NEDEN "ACİL" DİYORUZ?
Bugün geldiğimiz noktada su kotu tarihsel dip seviyelere gerilerken, resmi metinlerde bile "içme suyunda sorun yaşanmaması" için olağanüstü tedbirler tartışılıyor.
• AA'nın 21.12.2025 tarihli haberinde göl su seviyesinin 28,48 m'ye düştüğü yazıyor.
• Bilim insanları, gölün su bütçesinin baskı altında olduğunu ve "çok acil önlemlerin alınması gerekiyor" diyerek uyarıyor.
• Sakarya Valiliği Kuraklık Kriz Merkezi kararlarında, su şişeleme/kaynak suyu tesisleri için "kaynak noktalarında yüzde 30 oranında can suyu bırakması" hükmü yer alıyor.
NEDEN SAPANCA HAVZASINDA KABUL EDİLEMEZ?
Kartepe'de planlanan çelikhane-haddehane gibi ağır sanayi yatırımları; yüksek su ihtiyacı, atık su/termal yük, hava-toprak-su kirliliği riski ve iklim krizi koşullarında kırılganlaşan su bütçesi nedeniyle havzada geri dönülmez etkiler yaratabilir.
Kamuoyuna yansıyan açıklamalarda projenin soğutma suyu ihtiyacı için "saatte 400 tona denk geliyor" ifadesi kullanılmıştır. Bu büyüklük, yalnızca soğutma tarafında bile günde yaklaşık 9.600 m3 ölçeğinde bir dolaşım/işletme basıncı anlamına gelebilir. Böyle bir su baskısı, Sapanca Gölü'nün "kritik eşik" tartışmalarının yapıldığı bir dönemde toplumsal yararı değil, riski büyütür.
HOCA BÜYÜKAKIN'A ÇAĞRI: GEÇİŞTİRME DEĞİL, SORUMLULUK VE ŞEFFAFLIK
Bugün havza bu denli kırılganken, aynı "kamusal hassasiyetin" yerli-yabancı tüm şirketler için geçerli olmasını ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın'ın "şu an bir sorun görmüyorum, sorun olmaz" diyerek kaygıları yatıştırmaya yönelik bilimden uzak yaklaşımı yerine, hem belediyecilik görevinin hem akademisyen kimliğinin gerekliliklerini yerine getirerek bu projenin su kullanımı ve çevresel etkilerine dair tüm verilerin kamuoyuyla şeffaf biçimde paylaşılmasını sağlayacak net bir tutum almasını istiyoruz.
TALEPLERİMİZ
1. Sapanca Havzası'nda yeni su-yoğun ağır sanayi yatırımlarına moratoryum: Göl "iyileşene kadar" yeni tahsis/kapasite artışlarına izin verilmemeli hatta mevcut kullanımlar indirgenmelidir.
2. Şeffaflık: Projenin ve havzadaki tüm büyük kullanıcıların su tahsisleri, anlık çekim ölçümleri, deşarj/geri kazanım verileri kamuya açık olmalı.
3. Öncelik içme suyu ve ekosistem: Resmi karardaki "can suyu" yaklaşımı genişletilerek, göl ve besleyen dereler için ekolojik su gereksinimi bağlayıcı hale getirilmeli.
4. Alternatif su kaynakları: Sanayi için deniz suyu, arıtılmış evsel atıksu vb. alternatifler zorunlu olarak planlanmalı.
5. Bağımsız izleme: Üniversiteler, meslek odaları ve STK'ların içinde olduğu bağımsız bir "Sapanca Havzası Bilim Kurulu" ve sürekli izleme ağı kurulmalı.
ÇAĞRIMIZ
Sapanca Gölü'nün suyu ticari bir girdi değil, milyonların yaşam hakkıdır. Bugün, "kota/ölçüm/denetim/alternatif kaynak" kararları konuşulurken havzaya yeni bir ağır sanayi yükü bindirmek, krizi yönetmek değil derinleştirmektir.
Kocaeli Çevre ve Yaşam Platformu adına,
Hayriye Demiralp