Depremzede çocuklara psikolojik müdahale nasıl olmalı?
Ebeveyn kaybı çocuktan gizlenmemeli
Deprem gibi afetlere maruz kalan çocuklara psikolojik müdahalenin doğru zamanda ve doğru içerikte yapılması büyük önem taşıyor. Depremde ebeveyn kaybı olması halinde çocuğa açıklamanın olabildiğince en kısa sürede ve en güvendiği kişi tarafından yapılması gerektiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, eğer çocuğun herhangi bir yakını yoksa bu bilginin çocuğun sorumluluğunu alacak kişi tarafından verilmesi gerektiğini söyledi. Konuk, “Ölümün kendisi travmatik olsa bile gerçek çocuğa açıklanmalı, açıklarken duygular gizlenmemeli, çocuğun sorduğu sorulara uygun ve kısa yanıtlar verilmeli, duygularını ifade etmelerine izin verilmelidir.” tavsiyesinde bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, deprem gibi afetlerde çocuklara doğru yaklaşım konusunda değerlendirmede bulundu.
Travma konusunda çalışan uzmanlar müdahale etmeli
Afet zamanlarında psikolojik müdahalenin doğru zamanda ve doğru içerikte yapılması gerektiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Travma bilgisi olmadan çocuklara yönelik psikolojik müdahalenin yapılması uygun değildir. Bu hem destek veren kişiye hem de çocuğa duygusal açıdan daha fazla zarar verebilir. Bu nedenle travma ile çalışan uzmanlar tarafından müdahalenin ve sağaltımın yapılması gerekir.” uyarısında bulundu.
İlk aşamada temel ihtiyaçları karşılanmalı
İlk aşamada depremi yaşamış çocuklara yönelik hedefin, beslenme, barınma gibi en temel yaşamsal ihtiyaçlarının karşılanması olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Çocuklar ancak bu ihtiyaçlar karşılandıktan sonra duygusal açıdan iyileşmeye hazır hale gelir ve stabilize olurlar. Sonrasında bağ kurma ve çocuğu duygusal açıdan düzenleyebilme ve güvenlik hissini tekrar oluşturma sağlanmalıdır.” dedi.
Güvenli bağlanma travmayı aşmada önemli
Çocuk ile bakım veren arasındaki güvenli bağlanmaya dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Öncelik olarak bakım veren kişilerin de kendi baş etme becerileri oldukça önemlidir. Eğer çocuk güvendeyse, rutini korunabiliyorsa, çocuk ile bakım veren arasında güvenli bağlanma varsa çocuklar bu travmanın üstesinden çok daha kolay gelebilecektir.” dedi.
Şefkatle sarılma ve elini tutma, bağ kurmak açısından önemli
Yetişkinlerin çocuklara karşı ani veya yüksek olmayan, yumuşak bir ses tonu ile güveni sağlayabilmesi gerektiğini ifade eden Elvin Akı Konuk, “Ayrıca çevrede olabilecek yüksek ses vb. ani ve şiddetli uyaranlardan korumak da çocukların tetiklenmesini önlemeye yardımcı olacaktır. Şefkatle sarılma, sırtını sıvazlama, elini tutma gibi güvenli dokunsal temaslar bağ kurmak açısından önem taşır. Benzer biçimde çocukla birlikte yapılacak nefes egzersizleri onların sinir sistemlerini de dengelemeye yardımcı olacaktır. Çocukların günlük yaşantısındaki rutinler olabildiğince devam ettirilmeli, rutinlerin devamlılığı kadar düzenli uyku ve beslenme programı da oluşturulmalıdır. Bunlara ek olarak sıklıkla hareket alanları oluşturarak hareket etmelerini sağlamak, sözel olarak güvende olduklarını, yanında olduklarını vurgulamak gerekir.” diye konuştu.
Oyun güçlü bir araç
Oyunun önemli bir araç olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Oyun travmayı işlemek için oldukça etkili ve güçlü bir araçtır. Oyun aracılığıyla çocuk olanları keşfetmeye, anlaması zor olayları anlamlandırmaya yönlendirir. Oynadıkları her türlü oyuna müdahale etmeden yaşantılarını oyun içinde tekrarlayarak rahatlamaları sağlanabilir. Bu tür oyunlar yuvada, okulda ya da evde oynanabilir. Daha büyük çocuklarda ise hobilerini gerçekleştirebilecekleri alanlar yaratılmalı ve gerekli materyaller sağlanmalıdır. Yaşadıkları travmatik deneyimle ilgili duygularının ve düşüncelerinin susturulması değil aksine sözel olarak ifade etmesini sağlamak onlar için destekleyici bir yaklaşım olacaktır.” dedi.
Ölüm gerçeği çocuğa açıklanmalı
Çocukların yaşadıkları deprem sonrası eğer ebeveynlerinin kaybı var ise açıklamanın olabildiğince en kısa sürede ve en güvendiği kişi tarafından çocuğa açıklanması gerektiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Eğer çocuğun herhangi bir yakını yoksa çocuğun sorumluluğunu alacak kişi tarafından bu bilginin iletilmesi gerekir. Ölümün kendisi travmatik olsa bile gerçek çocuğa açıklanmalı, açıklarken duygular gizlenmemeli, çocuğun sorduğu sorulara uygun ve kısa yanıtlar verilmeli, duygularını ifade etmelerine izin verilmelidir. Kayıptan sonra da çocuklar etrafında güvene ve düzene ihtiyaç duyar. Güven ve düzenin yeniden gelişmesi ise çocuğa bakan yetişkinler tarafından, eski düzenin yeniden başlatılması ve düzenli şekilde devam ettirilmesiyle gerçekleştirilebilir.” diye konuştu.
Hem duygusal hem sosyal destek verilmelidir
Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, toplum olarak çocuklara hem duygusal hem sosyal anlamda destek vermek, olabildiğince çocukların hareket etmelerini ve sosyalleşmelerini sağlamak sadece depremin yaşandığı zamanlarda değil ilerleyen zamanlarda da verilen desteğin devamlılığını getirebilmenin önemli bir nokta olduğunu söyledi.
Çocuklar dirençlidir
Çocukların doğaları gereği kırılgan bir yapıya sahip olduklarını ancak bir o kadar dirençli olduklarını kaydeden Uzman Klinik Psikolog Elvin Akı Konuk, “Uygun destek sağlanabildiği takdirde travmatik yaşam olaylarının üstesinden gelme kapasiteleri vardır. İyileşme kapasitelerine doğuştan sahip oldukları için bu kapasiteye erişmelerine yetişkinler olarak yardımcı olmak gereklidir.” dedi.
