Doğru koltuk değneği ve tekerlekli sandalye seçimi nasıl olmalı?
Kullanımı ilk zamanlarda zor olabiliyor…
Tekerlekli sandalye ve koltuk değneği kullanımının ilk zamanlarda zor olabileceğini belirten Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, alışmak için doğru kullanım tekniklerini bilmek ve bir fizyoterapistten destek almak gerektiğini söyledi. Tetik, koltuk değneği seçilirken sağlam, hafif ve ergonomik olmasına; tekerlekli sandalye seçiminde ise öncelikle ölçülerine, ağırlığına ve taşıma kapasitesine önem verilmesini tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu Program Başkanı Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, koltuk değneği ve tekerlekli sandalye seçimi ile kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri paylaştı, kullanıcılara önemli tavsiyelerde bulundu.
Doğru kullanım tekniklerini öğrenmek gerekiyor
Meydana gelmiş olan kırıklar, burkulmalar, alçı sonrası zedelenmeler ve bazı diz ameliyatları sonrası koltuk değneği, yürüteç veya kanedyen kullanımının gerekebileceğini belirten Tetik, “Bu aparatları çok uzun süre kullanmak durumunda kalabileceğimizi öngörerek seçim yapmalıyız. Koltuk değneği kullanımı ilk başta zor gelebilir. Kısa zamanda kullanıma alışmak için doğru koltuk altı değneği ve doğru kullanım teknikleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor. Kanadyen değneklerde boy, dik durulduğunda dirseğin hafif kıvrık kilitlenmediği duruma göre ayarlanmalı. Koltuk altı değneğinde ise en önemli nokta, koltuk altından 4 cm kadar aşağıda tutulması ve kalça eklemi hizasında olmasıdır.” ifadelerini kullandı.
Koltuk değneği nasıl seçilmeli?
Koltuk değneğinin gücü kontrollü kullanmak ve yorulmayı önlemek amacı ile kullanıldığını söyleyen Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, seçim yapılırken dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:
– Öncelikle koltuk değneği seçimi doktor önerisi ile yapılması gerekiyor.
– Daha çok sağlam ama hafif malzemelerle yapılmış olan koltuk değnekleri seçilmeli.
– Ergonomik ve hafif olmasına dikkat edilmeli.
– Seçim yaparken bacak boyuna göre ayarlanabilecek modeller, kol altı desteklerinin yumuşak ve rahat olması hayat kalitesini bir üst seviyeye taşıyacak özelliklerdendir.
– Sürekli kullanma durumunda rahatsız etmeyecek, kaymaz özellikli bir koltuk değneğiyle rahatça yürünebilir.
Kullanımı ilk zamanlarda zor olabilir
Koltuk değneğini ilk başta kullanmak zor olabileceğini belirten Tetik, “Özellikle dik durma konusunda zorluk yaşama ihtimali çok yüksektir. Fakat doğru şekilde destekleyen, doğru bir koltuk değneğiyle kısa zaman içerisinde dik durulabilir. Koltuk değneği kullanılırken uygulanması gereken bazı yöntemler vardır. Öncelikle ayakları değnekten geride tutmak gerekiyor. Koltuk değnekleri ile ters ayaklar aynı anda öne atılmalı. Koltuk değneği öne atıldığı zaman güç değneğe verilmeli, bu şekilde bacaklara bindirilen yük daha az olacaktır. Bu süreçler ilk başta zor gelecektir. Ama kısa süre sonra alışmak mümkün oluyor.” dedi.
Kilo, engel ve hastalık durumu önemli
Tekerlekli sandalyenin yürüme yetisini kaybeden veya kısmen kaybetmiş olan hasta, yaşlı, engelli bireylerin gün içerinde bulunacağı aktivitelerde mobilite ihtiyaçlarını karşıladığını belirten Tetik, “Tekerlekli sandalye bireyin kilosu, yaşı, engel ve hastalık durumu göz önünde bulundurularak seçilmeli.” dedi ve tekerlekli sandalye türlerini şöyle sıraladı:
– Standart tekerlekli sandalyeler,
– Refakatçi kullanımlı tekerlekli sandalyeler (hasta transfer sandalyeleri),
– Özellikli tekerlekli sandalyeler,
– Banyo tuvalet (WC) tekerlekli sandalyeleri,
– Aktif tekerlekli sandalyeler,
– Pediatrik tekerlekli sandalyeler,
– Ağır engelli tekerlekli sandalyeleri.
Seçim yapılırken önce ihtiyaçlar belirlenmeli
Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, tekerlekli sandalye seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken noktaları ise şöyle paylaştı:
– Alınacak modele karar vermeden önce ihtiyaçlar belirlenmeli,
– Tekerlekli sandalye ölçüleri, ağırlığı ve taşıma kapasitesinin kullanacak kişiye uygunluğundan emin olunmalı,
– Aldığınız markanın yedek parça bulunurluğu ve garanti koşulları araştırılmalı,
– Dış mekanda kullanılacaksa alınacak tekerlekli sandalyenin tekerlerinin havalı teker olması tercih edilmeli,
– Aynı marka ve modeli daha önce alan kişilerin ürün hakkındaki olumlu ve olumsuz yorumları değerlendirilmeli ve,
– Ürünün satın alınacağı firmanın medikal alanında uzmanlığı araştırılmalı.
Fizyoterapistten destek alınmalı
Tekerlekli sandalye kullanılması durumunda bir fizyoterapistten destek alınarak oynatılabilen bütün omurga ve bacak kaslarının çalıştırılmasının önemli olduğunu vurgulayan Tetik, “Çalışmalarda asimetrik farklılıklara dikkat edilir. Bir taraf diğerine göre daha zayıf ise her iki taraf ayrı ayrı ve dayanabileceği ağırlıkla çalıştırılır. Özellikle tekerlekli sandalyede uzun süre oturan hastalar için omuz dışa rotasyon egzersizleri ve çekme egzersizleri dengeleyici özellik taşıdığı için bunlara öncelik verilir. Engellinin kavrama kuvveti çok az ise bir ağırlık eldiveni kullanması daha çok yardımcı olabilir. Geleneksel yoga, doğru yapılan plates ve postür düzeltici egzersizlerin engellinin nefes çalışmalarına da faydası olacaktır.” dedi.
