SAĞLIKLI BİR YAŞLILIK DÖNEMİ İÇİN BU TARAMALARI İHMAL ETMEYİN

SAĞLIKLI BİR YAŞLILIK DÖNEMİ İÇİN BU TARAMALARI İHMAL ETMEYİN

Yaşam sürelerinin uzamasıyla birlikte 60 yaş ve üzerinde kişisel sağlık taramalarının önemi her geçen gün daha çok artıyor. Düzenli check-up uygulamaları, kronik hastalıklardan kansere kadar birçok sağlık sorununun daha başlangıç evresindeyken fark edilmesini sağlayabiliyor. Böylece birçok hastalık daha başlamadan önlenebiliyor ya da pratik bir şekilde tedavi edilebiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Geriatri (İleri Yaş Hastalıkları) Bölümü’nden Uz. Dr. Yıldıray Topçu, 60 ve üzeri yaştaki hastalar için check-up yaptırmanın önemi hakkında bilgi verdi. 

Yaşlılık bir hastalık değildir

Ülkemizde ve dünyada zaman ilerledikçe nüfusun yaş ortalaması ve toplum içindeki yaşlı bireylerin oranı artmaktadır. Yaşlılık bir hastalık değildir ama yaşlanma ile birlikte birçok hastalığın sıklığı artmakta, rahatsızlıklar daha ağır seyretmekte, bireylerin başkasına bağımlı olma ve hastalıkların hayati riske yol açma ihtimali artmaktadır. Yaşlanma hızının herkese göre farklı oluşu, bireylerin sahip olduğu sosyal destek ve mevcut kronik hastalıklarının çeşitliliği ileri yaştaki bireylerin kişiye özel değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan iyi olmak için…

Check-up genel olarak kişisel sağlık taramalarının yapılarak genel sağlık durumunun korunmasını ifade etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre sağlıklı olmak sadece rahatsızlıkların olmayışı değil, bir bütün olarak fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan iyi olma hali olarak açıklanır. Dolayısıyla kişilerin sağlık değerlendirmeleri bu açıdan ele alınmalıdır. Sağlıklı olmak uzun yaşamak anlamına gelmese de, genel olarak sağlıklı bireyler daha uzun ve daha kaliteli bir yaşam sürmektedir. Sigara içmek, gereğinden fazla kalori almak ve hareketsizlik gibi etkenlerin ön planda olduğu olumsuz bir hayat tarzı erken yaşta ölümlere ve sağlıksız yaşama sebep olabilmektedir.  

Yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalıklar başlamadan önlenebiliyor

Sağlık taramaları hastalık veya risk faktörlerini yakalayarak tedavi etmenin yanında hastalığın risk faktörlerinin de oluşmasını engelleyecek bir etkinlik içermelidir. Örneğin tansiyonu önerilen hedef değerlere ilaç tedavisi ile düşürülmüş bir hastanın olumsuz olay yaşama riski, tansiyonu kontrol altında olmayan bir hastadan oldukça düşüktür. Fakat yine de tansiyon hastalığına yakalanmış ve tansiyonu kontrol altında olan bu hastanın, hiç tansiyon hastası olmamış bir hastadan neredeyse 2 kat fazla olumsuz olay yaşama riski vardır. Sağlık taramalarında yaşam tarzı değişiklikleri önerileri, bazı olumsuz olayların daha başlamadan önüne geçilmesine yardımcı olabilecektir. Yine depresyon, kaygı, ekonomik durum ve sosyal destek sorunlarının taranması, sağlığın korunmasında belirleyici etmenlerdir. Yaşlanma ile bu sorunların ve hastalıkların görülme sıklığının artması ve sonuçlarının daha ciddi seyretmesi yaşlılarda sağlık taramalarının önemini daha da artırmaktadır.   

Check-up programları kişiye özel oluşturulmalı

Sağlık taramalarına başvurmak için bireylerin herhangi bir hastalığının olması gerekmemektedir. Sağlık taraması yaptırmak isteyen kişinin ayrıntılı fizik muayenesi yapılmakta, hastalık geçmişi, önceden ve şimdi kullandığı ilaçlar gözden geçirilmektedir.  Kişinin yaşı, beklenen yaşam süresi ve hayat şartlarına göre tarama programı oluşturulmaktadır. Check up taramasında tansiyon ölçümü gibi muayene bulguları ile diyabet (şeker hastalığı), kolesterol gibi kronik hastalıklar için yaşa uygun laboratuvar testleri yapılmaktadır. Bağırsak kanseri, meme kanseri, akciğer kanseri ve prostat kanseri taramaları yapılabilmektedir. Rahim ağzı kanseri taramalarında eksiklik olan bireyler, sağlık kontrollerinin tamamlanması için ilgili branşlara yönlendirilmektedir. Risk altındaki bireyler için aşılama programı oluşturulmaktadır. Bir hastalık olan veya riskini taşıyan kişiler için ilaçlar gözden geçirilmekte, gereksiz ilaçlar kesilmekte ve gerekirse yeni ilaçlar eklenebilmektedir. Risk ve yaş faktörleri göz önüne alınarak osteoporoz (kemik erimesi) ve aort anevrizması (ana atar damar baloncuklanması) taramaları yapılabilmektedir.

Geriatrik sendromlar yaşam kalitesini düşürüyor

Geriatri bölümleri, koruyucu hekimliği benimsemiş ve normal rutin hasta değerlendirmelerine check-up uygulamalarını yerleştirmiş polikliniklerdir. Geriatri bölümlerinde başvuru nedenine yönelik gerekli tanı tedavi çalışmaları sonrasında koruyucu hekimlik hizmetleri verilmektedir. Fiziksel hastalıkların dışında hastalarda depresyon gibi psikolojik hastalıkların varlığı veya hastanın sosyal destek ihtiyacı da irdelenmektedir. Tam olarak hastalık şeklinde tanımlanmayan fakat kişilerin yaşam kalitesini bozan düşme, idrar kaçırma, uyku bozuklukları, beslenme bozuklukları, unutkanlık, işitme ve görme bozuklukları gibi geriatrik sendromların taraması da yapılmaktadır.

60 yaş ve üzeri sağlık taramaları “Geriatri Bölümleri”nde yapılabiliyor

Tüm 60-65 yaş üstü bireylerin beklenen yaşam süresi ve kırılganlıkları göz önünde bulundurularak, gereksiz iş yükü ve kaygıya neden olabilecek, kişiye yarar yerine zarar getirebilecek testlerden uzak durularak sağlık taramaları için geriatri (ileri yaş hastalıkları) polikliniklerinde değerlendirilmeleri gerekmektedir. Geriatri poliklinikleri sağlık taramalarını içselleştirmiş, yaşlı bireylerin sağlık taramaları için uygun ve güvenilir birimlerdir.